చేరా ప్రశంస

కపిల రాంకుమార్ || చేరా. ప్రశంస ||
ఫాబ్లో నరుడా కవితా సంకలనం ''శిక్షించాలనుకుంటున్నా'' అనువాదం చేసిన కె. రాజేశ్వరరావును చందోంతరంగవేది అన్నారు. -చే.రా. .మాష్టారి కితాబులోంచి ముఖ్య భాగం ||
....
ఈ కావ్యాన్ని రాజేశ్వరరావు గారు ఛందోరహితంగా ప్రారంఘించారు. అంతమాత్రామ లయ లేదని కాదు. లయ క్రమ బద్ధంగా లేదని. ప్రకటలలాంటి చోట్ల సంపూర్ణ లయ సాధ్యంకాదు/ ఉదాహరణకు చూడండి
'' హిమ శీతలమైన ఈదర గాలుల్లో
ఇసుక తుఫానుల అర్థ సమాద్హుల్లో
మైదానాల్లో గడ్డి బీళ్ళూ ద్వీకకల్పాల్లో
నదీ తీరాళ్ళో, ఎడారి అంచుల్లో
హించారిరంసువుల చేతుల్లో
కోల్పోయారు తమ ప్రాణాలు ''
ఈ పాదాల్లో అంతర్గతంగా చతురశ్ర గతి అణగిమణ్గి కనిపిస్తుంది తరువాత ఖండికల్లో అది స్పష్టంగా బయటకువస్తుంది.
'' ఆకులు రాలిన చెట్ల నీడలొ
రేకులు విచ్చిన గడ్డిపూల్లో
అడవులు కండలు ఎడారి దారులు
గనులూ, పనులూ కార్ఖానాల్లో
కనిపించెను మా శ్రామిక వీరులు
ఓడ్చిన ఎర్రని రక్తపు చారలూ''
కావ్యరచనలో ఛందో వైవిధ్యం మన తెలుగు వాళ్ళ కావ్య సంప్రదాయం/ అవసమైన చోట గతి వైవిధ్యం చూపించటం అవసరం త్రిశ్ర గతిలో కొన్ని పాదాలు నడిచాయి.
'' ఆ వీరులు మనకోసంబలిపీఠం యెక్కినారు
ముష్కరమూకలు వారిని
ముక్కలుగా నరికినారు
బతికి ఉండగానే చితి
మంటల్లో వేల్చింబారు ''
అంటూ సాగుతుంది. త్రిశ్రగతిలో వేగంలోవుంటూంది. మార్చింగ్ లా వుంటుంది. ఖండగతిలో అలసత వుంటుంది. ఉయ్యాల తూగుగావుంటుంది. అది యెట్లా సాధించారో చూడండి.
'' చావు బతుకుల వంటి
సమ్మె పోరాటాన
గడిపాను వారితో
గాఢమైత్రిని నెరపి ''
మళ్ళీ మిశ్రగతిలయలో ముత్యాల సరాల గతిని జ్ఞాపకం చేస్తూ రచించిం పద్ధతి చూడండి
'' కాలిపోయిన జీవితాలను
జరిగిపోయిన దారుణాలను
మరచు నేనా హంతకులతో
ఎన్నడైనా చేయికలపను ''

ఛంద్స్సుల అంతరంగాఅన్ని పట్టుకొని భావనుగుణంగా వాడుకోవాలంటే ఛందస్సులను తెలుసుకోవటం ఒక్కటే చాలదు తగిన పద సంపద కావాలి. అది పుష్కలంగా ఉన్నవాడు రాజేశ్వరరావుగారు.

నేను కవిత్వం రాసే రోజుల్లో రాజేశ్వరరావుగారిలాగనే ' నాజిమ్‌ హిక్మత్ ' ని మాత్రాఛందస్సుల్లో తెలిగించాను. దానికి భాషా సంపదా, లయ పరిజ్ఞానమూ జోడు గుర్రాలలాగ సంధించాల్సిన అవసరం గుర్తించాను. అట్లాంటి ప్రయత్నం తగిన స్థాయిలో చేసిన రాజేశ్వరరావుగారిని అభినందించటం కోసం రాశానీ నాలుగు మాతలు. ఇవి ఆయన కోరితే రాసినవి కావు. నా మనస్త్రప్తికొసం రాసినవి. చివరిగా ఒక మాట చెప్పనా? ఆయన కవిత్వంలో ఆత్మ దర్శనం చేసుకుంటున్నాను.
-- చే.రా. 30.4.2003.
________________________________
8.8.2013 ఉదయం 5.25