కావ్యరకాలు

కావ్యరకాలు
కావ్యాలలో రెండు రకాలు: అవి శ్రావ్య కావ్యాలు మరియు దృశ్య కావ్యాలు. నాటకాలు మనకు తెలిసిన దృశ్య కావ్యాలు. ఇవి ప్రేక్షకులను ఎక్కువగా రంజింపజేస్తాయి. రంగస్థలం మీద నాటకం ప్రదర్శింపబడుతున్నప్పుడు ప్రేక్షకులు సంపూర్ణమైన రసాస్వాదన చేస్తారు. కానీ శ్రావ్య కావ్యాలలో వాటిని చదువుకొని, అర్థం చేసుకొని, ఊహించి, భావించి దానిని దర్శించడానికి కష్టపడవలసి వస్తుంది. అయితే శ్రావ్య కావ్యంలో నాటకీయ లక్షణాన్ని ప్రవేశపెడితే నాటకంలోని సౌలభ్యాన్ని కొంతవరకు సాధించవచ్చును.
కావ్య నిర్వచనాలు
కవి శబ్ధం మొదటగా వేదాల్లో పరమాత్మ పరంగా వాడారు. కవి ఋషి, ద్రష్ట, సృష్ట, అందువల్లనే "నానృషి కురుతే కావ్యం" అన్నారు. కవి క్రాంత దర్శికావ్యానికి పరమ ప్రయోజనం ఆనందం. ఆనందంతో పాటు ఉపదేశం ఉండాలి. అందువల్లనే విశ్వశ్రేయస్సే కావ్యం అన్నారు.
ప్రాచీన సంస్కృత కవుల నిర్వచనాలు
సంస్కృత అలంకారికులు కావ్యాన్ని నిర్వచించారు
1. భరతుడు - నాట్య శాస్త్రం - ఇతివృత్తంతు కావ్యస్య శరీరం పరికీర్తితం, అనగా ఇతివృత్తము కావ్యమునకు శరీరమని చెప్పవచ్చును
2. దండి - కావ్యాదర్శం - ఇష్టార్థ వ్యవచ్చిన్న పదావళీ కావ్యం అనగా మనోహరమగు అర్థముతో అలంకృతమైన పదసముదాయము కావ్యము
3. భామహుడు -భామహాలంకారం - శబ్దార్థౌ సహితౌ కావ్యం
అనగా శబ్దార్థములుతో కూడినది కావ్యము
భామహుడి ఇంకో నిర్వచనం -కావ్యంతు జాయతే జాతకస్య చిత్ప్రతిభావతః
అనగా ప్రతిభావంతుడగు ఒకానొకకవికి మాత్రమే కావ్యనిర్మాణము సాధ్యమగును
4. రుద్రటుడు - రుద్రటాలంకారం - శబ్ధార్థౌ కావ్యం
5. మమ్మటుడు - కావ్య ప్రకాశం - తదదోషౌ శబ్ధార్థౌ సగుణావనలంకృతీ పునః క్వాపి అనగా దోషరహితములును, గుణసహితములును,సాలంకారములును అగు శబ్దార్థములు కావ్యము.ఎచతనైనా అలంకారములు ఉండకపోవచ్చును
6. విశ్వనాథుడు - సాహిత్య దర్పణం - వాక్యం రసాత్మకం కావ్యం
అనగా రసాత్మకమైన వాక్యము కావ్యము
7 జగన్నాథ పండిత రాయలు - రస గంగాధరం - రమణీయార్థ ప్రతిపాదక శబ్ధః కావ్యం అనగా రమణీయమైన అర్థమును ప్రతిపాదించు శబ్దము కావ్యము
8. విద్యాధరుడు-కవయతీతి కవిః అనగా వర్ణించువాడు కవి
9. అభినవగుప్తుడు-కవనీయం కావ్యం అనగా వర్ణింపదగినది కావ్యం
10. ఆనందవర్థనుడు -అపారే కావ్యసంసారే కవిరేవ ప్రజాపతిః అనగా అంతులేని కావ్యప్రపంచమునకు కవియే బ్రహ్మ
11. భర్తృహరి-సుకవితా యద్యస్తి రాజ్యేన కిం అనగా మంచి కవిత్వం ఉన్నచో సామరాజ్యమెందుకు?
పాశ్చాత్య కవుల నిర్వచనాలు
అయితే పాశ్చాత్యులు కావ్యాన్ని కాకుండా కవిత్వాన్ని నిర్వచించారు.
1. అరిస్టాటిల్ : కవిత్వమంటే అనుకరణమే, అనుకరణమంటే సృజన వ్యాపారమే కానీ కేవలానుకరణం కాదు.
2. శామ్యుల్ జాన్సన్ : Poetry is metrical composition. It is the art of uniting pleasure with truth by calling forth imagination to the help of reason. కవిత్వమంటే అంటే చందో బద్ద రచన. అది బుద్దియు , భావనం సాధనాలుగా ఆనంద సత్యాల ఐక్యాన్ని సంఘటించే కళ.
3. జే. ఎస్. మిల్ : What is poetry but the thought and words in which emotion spontaneously embodies itself. కవిత్వం అంటే భావావేశం. తనంత తాను దాల్చెడి సహజ శబ్ధార్థ స్వరూపం
4. వర్డ్స్ వర్త్ : For all good poetry is the spontaneous overflow of powerful feelings. Poetry is the emotion recollected in tranquility. ఉత్తమ కవిత్వం ఎల్లప్పుడు పొంగి పొరలి వచ్చే శక్తిమంతాలైన అనుభూతులతో నిండి ఉంటుంది.
5. షెల్లీ : Poetry in a general sense may be defined as the expression of the imagination. భావనా వ్యక్తీకరణమే కవిత్వము
6. హేజ్ లిట్ : Poetry is the language of imagination and emotion. భావావేశ భావనల శబ్ధ స్వరూపమే కవిత్వం 7. కార్లైల్ : Poetry we will call musical thought. కవిత్వం లాయాత్మకమైన భావన
8. కోలరిడ్జ్ : Best words in their best order is the poetry. ఉత్తమమైన శబ్ధాలు, ఉత్తమమైన రీతిలో అమరివుండడమే కవిత్వం
9. మాత్యూ ఆర్నాల్డ్ : Poetry is the criticism of life. జీవిత విమర్శనమే కవిత్వం
10. ఏడ్గార్ ఏలంపో : Poetry is the rhythmic creation of beauty. కవిత్వం అంటే సౌందర్యాన్ని లయాత్మకంగా సృష్టించడం.
వికిపీడియా సౌజన్యంతో...14.1.2013 ఉ.4.44